Global Money Week (GMW) 2023 : नेपालमा बालबालिकाका लागि वित्तीय शिक्षा
Global Money Week (GMW) 2023 एक वार्षिक अन्तर्राष्ट्रिय अभियान हो जसले युवा तथा बालबालिकाहरूमाझ वित्तीय शिक्षा प्रवद्र्धनमा केन्द्रित हुने गर्दछ। GMW 2023 को विषयवस्तु ‘बालबालिकाहरूका लागि वित्तीय शिक्षा किन महत्वपूर्ण छ’ भन्ने कुरा विशेष गरी नेपालमा कति सान्दर्भिक छ। जहाँ वित्तीय साक्षरताको स्तर अपेक्षाकृत कम छ र धेरै बालबालिकाको आधारभूत वित्तीय सेवाहरूमा पहुँच छैन।
बालबालिकाको लागि वित्तीय शिक्षा महत्वपूर्ण छ किनकि यसले उनीहरूको भविष्यको आर्थिक कल्याणको आधार बनाउँछ । आर्थिक शिक्षा प्राप्त गर्ने बालबालिकाहरूले पैसाप्रति सकारात्मक दृष्टिकोण विकास गर्ने, वित्तीय निर्णयहरू सुसूचित गर्ने र भविष्यमा आर्थिक समस्याहरूबाट जोगिने सम्भावना बढी हुने एक अनुसन्धानले नै पुष्टि गरिसकेको छ ।
बालबालिकाका लागि आर्थिक शिक्षा अत्यावश्यक हुनुको एउटा मुख्य कारण पैसा बचतको राम्रो बानी विकास गर्नु हो। सानै उमेरदेखि पैसा व्यवस्थापनको बारेमा सिक्ने बच्चाहरू आफ्नो वित्तमा जिम्मेवार र अनुशासित हुने सम्भावना बढी हुन्छ। तिनीहरूले बचत, बजेट र बुद्धिमानीपूर्वक खर्च गर्न प्राथमिकता दिन सिक्छन्, जुन प्रभावकारी रूपमा पैसा व्यवस्थापन गर्न आवश्यक सिपहरू हुन् ।
आर्थिक शिक्षा प्राप्त गर्ने बालबालिकाहरूले पैसाप्रति सकारात्मक दृष्टिकोण विकास गर्ने, वित्तीय निर्णयहरू सुसूचित गर्ने र भविष्यमा आर्थिक समस्याहरूबाट जोगिने सम्भावना बढी हुने हुन्छ ।
यसबाहेक, वित्तीय शिक्षाले बच्चाहरूलाई पैसाको मूल्य र कसरी उनीहरूका लागि काम गर्ने भनेर बुझाउन मद्दत गर्न सक्छ । नेपालमा धेरै बालबालिकाहरू न्यून आय भएका परिवारहरूबाट आउँछन् र वित्तीय शिक्षाले उनीहरूलाई बचत खाता, ऋणपत्र र म्युचुअल फन्डहरू जस्ता विभिन्न प्रकारका लगानीहरू एवम् उनीहरूले समयसँगै कसरी आफ्नो पैसा बढाउन सकिन्छ भन्नेबारे सिक्न मद्दत गराउँछ।
व्यक्तिगत वित्तीय व्यवस्थापनको अतिरिक्त वित्तीय शिक्षाले बालबालिकालाई व्यापक आर्थिक परिदृश्यको बुझाइ विकास गर्न पनि मद्दत गर्न सक्छ। उनीहरूले बैंक, वित्तीय बजार र अर्थतन्त्रमा सरकारी नीतिहरूको प्रभावको बारेमा जान्न सक्छन् । यो ज्ञानले उनीहरूलाई व्यक्तिगत वित्तको बारेमा सूचित निर्णयहरू गर्न र उनीहरूको समुदायको समग्र आर्थिक वृद्धिमा योगदान गर्न मद्दत गर्न सक्छ।
वित्तीय शिक्षाले बच्चाहरूलाई महत्वपूर्ण सोच कौशल विकास गर्न सघाउ पर्याउँछ। तिनीहरूले वित्तीय जानकारी कसरी विश्लेषण गर्ने, विभिन्न विकल्पहरू तौलने र सूचित निर्णयहरू गर्न सिक्न सक्छन् । यी सिपहरू पैसा प्रबन्ध गर्न मात्र होइन, जीवनका अन्य क्षेत्रहरूका लागि पनि लाभदायक हुन्छन् ।
अन्तमा, आर्थिक शिक्षाले बालबालिकालाई भविष्यमा आर्थिक समस्याबाट बच्न मद्दत गर्न सक्छ । वित्तीय साक्षरता नभएका युवा वयस्कहरूले ऋण जम्मा गर्ने, कम लगानी गर्ने निर्णय गर्ने र वित्तीय घोटालाको शिकार हुने सम्भावना बढी हुन्छ । बालबालिकालाई आवश्यक आर्थिक शिक्षा प्रदान गरेर तिनीहरूलाई यी समस्याहरूबाट बच्न आवश्यक सिप र ज्ञानले सुसज्जित गर्न सकिन्छ ।
GMW 2023 को विषयवस्तु बालबालिकाका लागि वित्तीय शिक्षा महत्वपूर्ण छ र आवश्यक देखिन्छ। बालबालिकालाई आवश्यक आर्थिक शिक्षा प्रदान गरेर हामीले उनीहरूलाई पैसाको राम्रो बानी विकास गर्न, सूचित वित्तीय निर्णयहरू गर्न र भविष्यमा आर्थिक समस्याहरूबाट बच्न मद्दत गर्न सक्छौँ।
Global Money Week (GMW) 2023 को विषयवस्तु अनुसार बालबालिकाका लागि वित्तीय शिक्षा महत्वपूर्ण र आवश्यक देखिन्छ। बालबालिकालाई आवश्यक आर्थिक शिक्षा प्रदान गरेर हामीले उनीहरूलाई पैसाको राम्रो बानी विकास गर्न, सूचित वित्तीय निर्णयहरू गर्न र भविष्यमा आर्थिक समस्याहरूबाट बच्न मद्दत गर्न सक्छौँ । यसले नेपालका बालबालिकाको उज्ज्वल भविष्य सुनिश्चित गर्न र देशको समग्र आर्थिक विकासमा योगदान पुर्याउन सक्दछन् । यसका लागि बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले पनि बाल बचत खाता मात्र नभई बालबालिका केन्द्रित केही वित्तीय शिक्षाबद्र्धक सामग्री, सचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्ने आवश्यकता रहेको छ । र, अर्को कुरा विद्यालयको पाठ्यक्रममा नै वित्तीय शिक्षा समावेश गरी बालबालिकालाई सानै उमेरदेखि वित्तीय ज्ञान, सिप, शिक्षा दिनु आजको टड्कारो आवश्यकता भएको छ । एक हप्ते यस्ता कार्यक्रम राष्ट्र बैंकको परिपालनाका लागि मात्र नभई भविष्यमा व्यापक र बृहत रुपमा निरन्तर यस्ता बालमैत्री वित्तीय सचेतना शिक्षा कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्ने देखिन्छ ।
- वित्तीय साक्षरता आर्थिक मासिक पत्रिकामा प्रकाशित (सातौँ अंक– २०७९ फागुन)
